Wat gebeurt er na de amputatie met het geamputeerde lichaamsdeel?

Tijdens het amputatieproces komt de vraag wellicht een keer in je op. Wat gebeurt er na de amputatie eigenlijk met je geamputeerde lichaamsdeel? Wij gingen op zoek naar het antwoord.

Na de amputatie komt het geamputeerde lichaamsdeel eerst terecht op de afdeling Pathologie in het ziekenhuis. Hier wordt onderzoek gedaan naar het weefsel van de ledemaat. Tot het onderzoek is afgerond wordt het geamputeerde lichaamsdeel hier bewaard. Lees meer over het Amputatieproces.

Volgens de standaardprocedure zijn er na het onderzoek door de afdeling Pathologie twee opties:het verwijderde lichaamsdeel wordt gebruikt voor medisch onderzoek óf het wordt weggegooid als zogenaamd Specifiek Ziekenhuisafval. Dit afval wordt samen met ander ziekenhuisafval afgevoerd. In Nederland wordt Specifiek Ziekenhuisafval uitsluitend verwerkt bij ZAVIN in Dordrecht.

Als de ledemaat wordt gebruikt voor medisch onderzoek wordt altijd eerst toestemming gevraagd aan de patiënt. Het is minder gebruikelijk dat er toestemming wordt gevraagd voor het weggooien van het lichaamsdeel.

In Van wie is mijn geamputeerde been? (betaald artikel) geven Bart Jansen en Rogier I.C. Baart echter aan dat geamputeerde ledematen nóóit zomaar weggegooid zouden mogen worden. Het lichaamsdeel is namelijk niet het eigendom van het ziekenhuis of de arts. Zij kunnen dan ook niet besluiten om het geamputeerde lichaamsdeel weg te gooien. Hierop zijn overigens uitzonderingen denkbaar, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van besmettingsgevaar.

Naast optie A (gebruik voor medisch onderzoek) en optie B (weggooien) is er nóg een mogelijkheid denkbaar: het meenemen van het geamputeerde lichaamsdeel door de patiënt. Mag dat?

Binnen sommige godsdiensten is het belangrijk dat je lichaam zo compleet mogelijk wordt begraven. Aanhangers van deze godsdiensten willen om die reden graag samen met geamputeerde ledemaat worden begraven. Het komt daarom weleens voor dat een lichaamsdeel na de amputatie wordt meegenomen voor een begrafenis. Zo kan uiteindelijk het volledige lichaam in één graf worden begraven.

Het cremeren van de ledemaat is natuurlijk ook een optie. Voor sommige mensen kan dit helpen bij het rouwproces na de amputatie.

Zou je het geamputeerde lichaamsdeel ook mee naar huis mogen nemen? Het meest voor de hand liggende antwoord lijkt: nee, natuurlijk niet. Lichaamsdelen moeten namelijk worden bewaard in formaline (‘op sterk water’) en hieraan zijn strenge regels verbonden. Het lichaamsdeel thuis bewaren lijkt dan ook onmogelijk.

Toch ligt het niet zo simpel. Het meegeven van lichaamsmateriaal is namelijk een grijs gebied in het recht. Lees bijvoorbeeld eens het artikel Mag je een geamputeerd been mee naar huis nemen? De conclusie van dit stuk van NRC is dat je juridisch gezien je geamputeerde lichaamsdeel wél mee naar huis mag nemen. Vervolgens is echter niet geregeld wat je hier thuis mee moet doen. Dat levert dus behoorlijke praktische problemen op. Wat gebeurt er met de ledemaat als je thuis bent?

Niet veel mensen die een amputatie hebben ondergaan vragen of ze hun lichaamsdeel mee naar huis mogen nemen. Daardoor is er nog niet veel bekend over de manier waarop ziekenhuizen met dit verzoek moeten omgaan. Bekend is wel het verhaal van Leo Bonten. Leo wilde niet dat zijn geamputeerde been zou worden vernietigd, maar wilde hier graag een lamp van laten maken. Uiteindelijk werd hij in zijn gelijk gesteld. In Recht op eigen been na amputatie? kun je meer lezen over het verhaal van Leo Bont