Osseointegratie en een microprocessorgestuurde knie

Nederland is voorloper op prothesegebied. Ook als het gaat om een techniek als osseointegratie. Ons land telt veel academische centra – denk aan het Radboudumc en het Erasmus MC – en gespecialiseerde teams van chirurgen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, psychologen en orthopedisch adviseurs die nauw met elkaar samenwerken. “Dat is uniek”, vertelt Technical Sales Prosthetics Tom Bernard van Ottobock. “Doordat deze specialisten elkaar zo goed aanvullen én ze bereid zijn zich continu bij te scholen, is de technologie rondom osseointegratie enorm ontwikkeld. Nederland behoort tot de top vijf landen waar deze technologie wordt toegepast.”

Bij osseointegratie wordt een metalen pen in het bot van de stomp bevestigd. Via een opening in de huid wordt de prothese hieraan vastgeklikt. Een osseointegratie-prothese wordt daarom ook wel klikprothese genoemd. “Voorheen werd een prothese aan het lichaam verbonden door middel van een koker, waar de stomp in gaat”, vertelt Tom. “Aan die koker werd het technische gedeelte, de prothese, gekoppeld. Bij osseointegratie, sinds een jaar of tien in Nederland uitgevoerd, wordt de prothese direct aan het skelet bevestigd. Een prothesekoker is dan niet meer nodig.”

Dat heeft veel voordelen, vertelt Tom. “Een prothesekoker geeft vaak problemen bij de geamputeerde. Niet alleen is het niet altijd comfortabel – denk bijvoorbeeld aan zitten met zo’n koker – ook zorgt transpiratie bijvoorbeeld al snel voor huidproblemen, die weer kunnen leiden tot infecties. Hierdoor word je als geamputeerde als snel minder mobiel. Met osseointegratie neem je dit ongemak in één klap weg. En het aantrekken van de prothese is ook veel makkelijker.”

Helaas is osseointegratie niet voor iedereen geschikt. Tom: “Dat is persoonsgebonden. Zo moet het bot stabiel genoeg zijn en de impact aankunnen. Ook de lengte van het bot is belangrijk: hoe langer het bot, hoe makkelijker het implantaat geïmplanteerd kan worden. Is iemand door de knie heen geamputeerd? Dan is het moeilijker om zo’n pin in het bot te plaatsen. Bij een knie-articulatie kan het kniegedeelte verwijderd worden, om zo toch de weg vrij te maken voor osseointegratie. En de lifestyle van de geamputeerde is van groot belang. Er zijn inclusiecriteria van kracht: je gewicht – BMI – moet goed zijn. Rokers komen minder snel in aanmerking, want de doorbloeding in het ledemaat moet optimaal zijn. En mensen met diabetes hebben een kleinere kans op de behandeling. Omdat het gaat om een open verbinding van het lichaam naar buiten, moet stomphygiëne optimaal zijn. Daarom is er altijd nauw overleg met het behandelend team over of iemand in aanmerking komt voor osseointegratie.”

Dat Nederland zo sterk voorloopt, zie je niet alleen terug in de ontwikkelingen rondom osseointegratie. Ook de microprocessorgestuurde knie – een hoogtechnologisch kniesysteem dat automatisch reageert op bepaalde situaties en acties en er zo voor zorgt dat bewegingen natuurlijker verlopen – komt steeds meer in Nederland voor. “Bij Ottobock zijn we groot voorstander van deze prothese: we streven namelijk naar veiligheid én comfort.” Over osseointegratie in combinatie met de microprocessorgestuurde knie is Tom stellig: “Dat werkt echt super goed samen. We streven naar een zo veilig mogelijke prothese met een zo hoog mogelijk niveau van comfort”Toch krijgt niet iedereen bij osseointegratie direct ook een microprocessorgestuurde knie. Vaak worden in combinatie met het implantaat al bestaande onderdelen gebruikt. Gebruikt de geamputeerde een koker? Dan wordt die dus aangepast en niet direct vervangen voor een microprocessorgestuurde knie of C-leg.

“Dat is ergens begrijpelijk”, vindt Tom. “Een osseointegratie-operatie kost alles bij elkaar vaak tussen de 30.000 en 40.000 euro, de bijbehorende klikadapter 6.500 euro. Een microprocessorgestuurde knie kost al snel 18.000 tot 20.000 euro. Een hoop geld, en lang niet altijd vergoed door de zorgverzekeraar. Daarom ligt de focus bij osseointegratie vaak eerst op de osseointegratie-operatie en klikprothese. Is de geamputeerde na verloop van tijd toe aan een nieuw component of onderdeel van de prothese? Dan pas wordt een verzoek ingediend voor een microprocessorgestuurde knie. Het gaat stapsgewijs.”

Dat osseointegratie in combinatie met de microprocessorgestuurde knie veel voordelen heeft, is duidelijk. “Het zorgt allereerst voor een heel natuurlijke manier van lopen, omdat de geamputeerde de prothese op de juiste manier belast. Waar een geamputeerde bij osseointegratie zonder microprocessorgestuurde knie bij elke stap de trillingen voelt, vangt de microprocessorgestuurde knie de schok op wanneer de hak op de grond komt. Het wordt dus comfortabeler en veiliger om te bewegen. Het hele lichaam functioneert beter. Het is eigenlijk vergelijkbaar met een deur in de tocht die in één keer dichtklapt. Zet je daar een deurdranger op, dan gaat hij geleidelijk dicht. Dat soepele heeft de microprocessorgestuurde knie ook.”

Ondanks de vele voordelen van osseointegratie, blijft de keuze volgens Tom een risico waarvan geamputeerden goed op de hoogte moeten zijn. “Zeker jonge mensen die heel graag intensief sport willen bedrijven, moeten de overweging maken of osseointegratie voor hun écht wat oplevert. Wil je sprinten? Verspringen? Bij sommige sporten is het niet verstandig of geschikt om een pin in je been te laten zetten. Het bot kan scheuren bij grote impact, en dan moet het implantaat er weer uit. Fiets je actief en val je wel eens van je fiets? Met osseointegratie is vallen heel gevaarlijk. Heb je geen problemen met je huid en ben je heel actief? Dan is de prothese met koker wellicht gewoon de beste oplossing. Het blijft dus een persoonsafhankelijke afweging of osseointegratie de beste keuze is.”